مربیان
انتخاب طناب مناسب در کوهنوردی می‌تواند تفاوت زیادی در ایمنی و راحتی صعود شما ایجاد کند.. طناب‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع فعالیت، وزن، کشش و مقاومت در برابر فرسایش تفاوت‌های زیادی دارند. آیا می‌دانید که برای هر نوع صعود باید از طناب متفاوتی استفاده کنید؟ در این مقاله قصد داریم شما را با انواع طناب کوهنوردی آشنا کنیم تا بتوانید با خیال راحت و آگاهی، طناب مناسب برای صعود خود را انتخاب کنید. با ما همراه باشید.
انواع طناب کوهنوردی از نظر مکانیزم ساخت
طناب‌ها از لحاظ نوع ساخت به دو دسته تقسیم می‌شوند: هسته ای و بافته ای.
1. طناب هسته‌ای
طناب‌های هسته‌ای کاربرد اصلی در کوهنوردی دارند و تقریباً 75 درصد آن‌ها از هسته تشکیل شده است که مقاومت بالایی را فراهم می‌آورد. این نوع طناب‌ها از دو قسمت اصلی تشکیل می‌شوند:
- هسته: معمولاً جنس هسته این نوع طناب از پرلون (الیاف نایلونی) است. خاصیت کشش‌پذیری طناب به دلیل هسته آن است. رشته‌های هسته با استفاده از دو روش اصلی، یعنی تابیدن (پیچ دادن) و بافتن (گیس)، در کنار هم قرار می‌گیرند تا استحکام بالایی داشته باشند.
- پوسته: این لایه بیرونی از جنس پلی‌آمید است که برای محافظت از طناب در برابر عوامل خارجی مانند سایش، رطوبت و تابش UV طراحی شده است.
2. طناب بافته‌ای
طناب‌های بافته‌ای معمولاً از الیاف طبیعی و مصنوعی ساخته می‌شوند و برخلاف طناب‌های هسته‌ای، مقاومت کمتری دارند. این نوع طناب‌ها بیشتر برای کاربردهایی با فشار و استحکام کمتر استفاده می‌شوند و به دلیل ساختار بافتی خود انعطاف‌پذیرتر از طناب‌های هسته‌ای هستند.
انواع طناب کوهنوردی از نظر ساختار کلی
1- طناب دینامیک ( قابل کشش )
طناب کوهنوردی دینامیک که به طناب‌های پویا نیز شناخته می‌شوند. پرمصرف‌ترین نوع طناب در بین انواع طناب کوهنوردی برای استفاده در برنامه‌های صعود در رشته‌های مختلف کوهنوردی فنی یا آلپاین، نظیر سنگنوردی، صخره‌نوردی و یخ‌نوردی هستند. طناب دینامیکی به واسطه جنس و ساختار رشته‌های داخلی‌اش خاصیت کشسانی دارد که موجب افزایش طول طناب در حین سقوط می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که شدت ضربه و شوک ناشی از سقوط کوهنورد را جذب کرده و آسیب‌های احتمالی ناشی از سقوط را به حداقل برساند.
این طناب کوهنوردی بیشترین کاربرد را در یخ‌نوردی و سنگنوردی دارند، چرا که احتمال سقوط در این دو ورزش بیشتر است. این طناب‌ها از متریال پلی‌آمید ساخته می‌شوند و علاوه بر بخش هسته و پوسته، یک نخ در مرکز خود دارند که برای مشخص کردن سال ساخت طناب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طناب‌های دینامیک از چندین بخش تشکیل می‌شوند: 1- هسته: بخش اصلی طناب که بیشتر تحمل بار را بر عهده دارد. 2- پوسته: لایه بیرونی که از هسته محافظت می‌کند و موجب استحکام طناب می‌شود. 3- نخ داخل هسته: برای محاسبه سال ساخت طناب و مشخص کردن اطلاعات مربوط به آن استفاده می‌شود.
طناب‌های دینامیک به سه مدل تقسیم می‌شوند:
- تک طناب (Single Ropes): طناب‌های انفرادی که به‌طور معمول برای فعالیت‌های عمومی صعود استفاده می‌شوند.
- نیم طناب (Half Ropes): طناب‌های دوبل که برای صعودهایی با ریسک بیشتر و نیاز به کشش بیشتر استفاده می‌شوند.
- زوج طناب (Twin Ropes): طناب‌های دوقلو که معمولاً در شرایط فنی‌تر و صعودهای پیچیده کاربرد دارند.
هرکدام از این انواع طناب‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل به معرفی و بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
1-1 تک طناب Single Ropes
طناب‌های تک به دلیل قطر و طول‌های متنوعی که دارند، انتخاب مناسبی برای طیف گسترده‌ای از رشته‌های کوهنوردی به‌شمار می‌روند. طناب‌های تک به‌ویژه در میان کوهنوردان فنی و سنگ‌نوردان محبوب هستند به طور کلی، کار با طناب‌های تک نسبت به سیستم‌های دو طناب آسان‌تر است.
یکی از نکات مهم هنگام انتخاب طناب تک، تعادل میان قطر و استحکام آن است. هرچه طناب ضخیم‌تر باشد، استحکام بیشتری دارد و قادر به تحمل سقوط‌های بیشتری خواهد بود. بنابراین، استفاده از طناب‌های تک بهترین و پرکاربردترین انتخاب برای کوهنوردان است. بیشتر کوهنوردان، به‌ویژه افراد مبتدی، معمولاً طناب‌های تک را خریداری می‌کنند، چرا که این طناب‌ها کاربری ساده‌ای دارند و به راحتی در اکثر فعالیت‌ها قابل استفاده هستند.
قطر معمول طناب‌های تک معمولاً بین ۸.۵ تا ۱۱ میلی‌متر است.. این نوع طناب‌ها برای فعالیت‌هایی که خطر ریزش سنگ یا پارگی طناب وجود دارد، مناسب نیستند. همچنین، با افزایش قطر طناب، وزن آن نیز افزایش می‌یابد. برای افراد مبتدی که تجربه کمتری دارند، طناب‌های ضخیم‌تر و ایمن‌تر توصیه می‌شود، به ویژه اگر در مسیرهای طولانی با خطر سقوط زیاد قرار دارند.
ویژگی های مهم درباره استفاده از طناب‌های تک
- انتخابی مناسب برای افراد تازه‌کار به‌دلیل سادگی استفاده.
- مناسب برای صعودهای اسپرت و صعودهای ورزشی داخل سالن.
- بهترین انتخاب برای صعودهای قرقره.
- استفاده در مسیرهای ریزشی و سایشی که احتمال آسیب به طناب وجود دارد، توصیه نمی‌شود.
- در مسیرهای زیگزاگی یا تراورسی که احتمال شکست طناب وجود دارد، استفاده از آن مناسب نیست.
- در مواقع فرود تنها می‌توان از نصف طول طناب کوهنوردی استفاده کرد.
- معمولاً قطر طناب‌های تک بیشتر از ۹ میلی‌متر است.
1-2. نیم طناب یا طناب کوهنوردی دوبل Half Ropes
نیم‌طناب‌ها نیم طناب‌ها، که به طناب‌های دوبل نیز شناخته می‌شوند. برای استفاده در کوهنوردی در مسیرهای صخره‌ای، یخ‌نوردی و صعودهای دشوار سنگنوردی بهترین گزینه در بین انواع طناب کوهنوردی هستند. در هنگام صعود با نیم طناب، از دو طناب مجزا استفاده می‌شود. یکی از طناب‌ها برای محافظت در سمت چپ و دیگری برای محافظت در سمت راست کوهنورد قرار می‌گیرد. اگر این فرایند به درستی انجام شود، طناب‌ها به صورت موازی و مستقیم حرکت می‌کنند، که این باعث کاهش کشش طناب کوهنوردی در مسیرهای سخت می‌شود.
نیم طناب‌ها ایمنی بیشتری را در مسیرهای دشوار فراهم می‌کنند و ریسک پارگی طناب در اثر ریزش سنگ را به حداقل می‌رسانند. با این حال، استفاده از نیم طناب‌ها نیاز به مهارت و تلاش بیشتری دارد چرا که در این نوع صعود باید با دو طناب همزمان کار کنید. به این ترتیب، علاوه بر استفاده از دو رشته طناب، هر رشته باید داخل یک میانی جداگانه قرار بگیرد.
نیم طناب‌ها معمولاً در هر دو انتهای خود علامت دایره‌ای دارند، که به‌عنوان شناسه این نوع طناب‌ها به حساب می‌آید.
ویژگی‌های نیم طناب یا طناب دوبل Half Ropes:
- علامت‌شناسی: عدد 1/2 در وسط یک دایره
- ایجاد ایمنی بیشتر و ریسک کمتر در مسیرهای ریزشی و پرخطر
- قابل استفاده در مسیرهای غیر مستقیم
- قابلیت فرود به اندازه طول طناب صعود، مناسب برای فرودهای بلندتر
- نیاز به مهارت و تلاش بیشتر در استفاده از نیم طناب‌ها
- مناسب برای مسیرهای سخت و صعودهای ترکیبی، صخره‌ای و سنگی
- برای استفاده از نیم طناب‌ها، هر رشته طناب باید داخل یک میانی مجزا قرار گیرد
- جلوگیری از افت شدید ارتفاع در صورت سقوط به دلیل استفاده از دو طناب مجزا با میانی‌های جداگانه
1-3زوج طناب یا طناب کوهنوردی دوقلو Twin Ropes
زوج طناب‌ها یا طناب‌های دوقلو نوعی طناب کوهنوردی فنی هستند که به صورت دو طنابی و همزمان در کوهنوردی استفاده می‌شوند. اما به‌طور معمول کمی نازک‌تر از نیم طناب‌ها می‌باشند. این ویژگی باعث می‌شود که طناب‌های دوقلو سبک‌تر و حجم کمتری داشته باشند. با این حال، استفاده از طناب‌های دوقلو نسبت به تک طناب‌ها به مهارت و تلاش بیشتری نیاز دارد، چرا که شما همزمان از دو طناب برای صعود استفاده می‌کنید. در نتیجه، وزن ترکیبی دو طناب از وزن یک طناب بیشتر است.
این طناب کوهنوردی در مسیرهای سنگنوردی ناشناخته، ناپایدار، یخ‌نوردی و مکان‌هایی با احتمال سقوط سنگ‌ها، یخ و لبه‌های تیز به‌طور ویژه کاربرد دارند. استفاده از طناب‌های دوقلو به دلیل خواص کششی و انعطاف‌پذیری بالا، ایمنی بیشتری را در چنین مسیرهایی فراهم می‌کند.همچنین، در هر انتهای طناب‌های دوقلو یک نماد بی‌نهایت دایره‌ای وجود دارد که این ویژگی به‌عنوان علامت‌شناسی این نوع طناب‌ها شناخته می‌شود. استفاده از طناب‌های دوقلو نیازمند آموزش مناسب و دانش تکنیک‌های ایمنی است، زیرا نحوه استفاده از آن‌ها به‌طور صحیح اهمیت زیادی دارد.
ویژگی‌های زوج طناب کوهنوردی Twin Ropes:
- علامت‌شناسی زوج طناب‌ها: دو دایره داخل هم شبیه به نشان بی‌نهایت (∞) در وسط یک دایره
- استفاده از دو رشته طناب به صورت موازی و با یک میانی
- طناب‌های با قطر کمتر و سبک‌تر نسبت به نیم طناب‌ها
- دارای مقاومت کششی و انعطاف‌پذیری بالا
- مناسب برای استفاده در مسیرهای دشوار و صعودهای ترکیبی، صخره‌ای، یخی و سنگی
2- طناب کوهنوردی استاتیک ( غیر قابل کشش )
طناب استاتیک برخلاف طناب‌های پویا، خاصیت کشسانی ندارد و به همین دلیل برای کاربردهایی که به حداقل کشش نیاز دارند، بسیار مناسب است. این ویژگی به طناب استاتیک اجازه می‌دهد که برای نجات افراد، مانند بالا کشیدن افراد آسیب‌دیده یا انجام عملیات‌های مشابه، به‌طور مؤثر استفاده شود. همچنین این طناب برای فرودهای یک‌نفره یا حتی دونفره نیز مناسب است.
یکی از ویژگی‌های برجسته طناب استاتیک این است که شرکت‌های تولیدکننده این طناب‌ها، مشخصات فنی دقیق آن‌ها را برای مشتریان آماده می‌کنند. این مشخصات شامل اطلاعاتی همچون قدرت تحمل طناب در برابر فشار و کشش است که می‌تواند در انتخاب صحیح طناب کمک کند.
داخل طناب‌های استاتیک رشته‌های مارپیچی وجود دارند که به افزایش استحکام طناب کمک می‌کنند. این طناب‌ها همچنین دارای خاصیت خمیدگی نیستند که این ویژگی باعث می‌شود از آن‌ها در شرایطی مانند غارنوردی یا کوهنوردی زمستانی، جایی که نیاز به دقت و ثبات در فرود و صعود است، استفاده شود.